Niet één taart, maar meerdere punten
“We liepen er echt aan tegen dat we als professionals niet daar werden ingezet waar het nodig was,” vertelt Sandra Lips, praktijkmanager van huisartsenpraktijk Het Dok in Urk. “De ketenzorg verloopt via een standaardprotocol, waarbij je iedere patiënt meerdere keren per jaar ziet. Vanuit het team was en is er écht een gedragen visie dat de zorg anders moet. We willen beter aansluiten bij de wensen van de patiënt. En hen minder afhankelijk maken van de praktijk. Iedere patiënt heeft iets anders nodig, de een het hele pakket en de ander maar een deel. Daarnaast zagen we ook de toename van het aantal patiënten met een chronische ziekte en de toenemende krapte op de arbeidsmarkt, waardoor het anders organiseren van de zorg noodzakelijk is.”
Huisarts Kees de Visser: “Bij persoonsgerichte zorg kijk je veel meer naar wat de patiënt wil en nodig heeft. De ene patiënt vindt het prettig om elke drie maand aan je bureau te zitten. De andere patiënt kiest voor het gemak van zelfmeting. De grootste winst is te behalen is bij nieuwe patiënten. Zij gaan meteen mee in de nieuwe werkwijze en hoeven dus niet te wennen aan een andere werkwijze. En minstens zo belangrijk: persoonsgerichte zorg en zorg op afstand is een toevoeging aan de bestaande zorg, geen totale vervanging. Per patiënt kijken we wat passend is: de reguliere ketenzorg aanpak of bijvoorbeeld zorg op afstand.”
Coach
Laat er geen misverstand over bestaan, persoonsgerichte zorg en zorg op afstand is niet het zelfde als digitale zorg. “Het blijft heel belangrijk dat er een relatie is tussen patiënt en zorgverlener. Daarom zien we elke patiënt eens per jaar op de praktijk,” vertelt Klasina Korf, praktijkondersteuner (POH) in Het Dok. “Patiënten kennen mij en ik ken hen. Als ze een mailtje of chat sturen met een vraag, dan weten ze dat ik die beantwoord. En niet een anonieme medewerker op afstand van de praktijk. Wat ik het mooist vind is dat je als zorgverlener een coachende rol krijgt. Als POH mag je even meekijken in het zorgproces van de patiënt, de verantwoordelijkheid en regie ligt meer bij de patiënt.” Patiënten kunnen laagdrempelig online vragen stellen aan de POH, bijvoorbeeld bij ontregeling van hun waardes. “Je ziet dat patiënten zelf veel alerter zijn en dan ook meteen contact zoeken. Terwijl het in het verleden pas bij de driemaandelijkse controle, achteraf dus, ter sprake kwam.”
Huisarts Kees de Visser ziet dit ook terug tijdens zijn contacten met de patiënten: “Tijdens fysieke controles hebben patiënten een actievere houding en stellen ze concrete vragen. Ze wachten niet af totdat jij zegt wat ze moeten doen”.
Nog meer werkplezier met minder werkdruk
Veranderen kost tijd en energie, daar is iedereen het bij Het Dok wel over eens. Maar uiteindelijk levert het heel veel op. Sandra: “We kunnen ons niet meer voorstellen dat we weer terug gaan naar de ‘oude’ werkwijze. Ik heb wel eens gevraagd: als je weer zo zou werken als vroeger, zou je daar dan blij van worden. Niemand antwoordt daarop met ‘ja’.”
Klasina vult aan: “Je agenda wordt anders. Er zijn minder contactmomenten in de spreekkamer. Daardoor heb je veel meer tijd om vragen van patiënten via chat of mail te beantwoorden. Het geeft veel meer rust. En voor patiënten die meer zorg nodig hebben, heb je nu ook echt de tijd. Ik zou ook heel graag willen dat POH’s van andere praktijken even bij ons om het hoekje konden kijken om te zien hoe persoonsgerichte zorg in de praktijk werkt.”
Pilot
Binnen Het Dok is de pilot persoonsgerichte zorg uitgebreid geanalyseerd samen met Philips Research. Met name Kees de Visser heeft hier veel tijd en energie in gestoken: “Philips Research heeft een belangrijk deel van de analyse gedaan. Wij hebben hiervoor informatie anoniem gedeeld met Philips. Een van de doelen van de pilot was dat de zorg niet mocht verslechteren. Hiervoor moesten we actuele waardes op patiëntniveau vergelijken met gegevens uit het verleden. Dit kon niet anoniem en daarom hebben we dit zelf gedaan.”
De pilot is geslaagd: de zorg (lees meetwaardes) is niet verslechterd, terwijl de ervaren zorg verbeterd is. Deze patiënt ervaringen hebben we gemeten via enquêtes die zij via de app konden invullen. Hieruit blijkt dat patiënten meer eigen regie ervaren. Met de POH’s in de praktijk zijn interviews gehouden om hun ervaringen op te halen. Zij gaven aan dat ze meer werkplezier ervaren door deze manier van werken.
Geleerde lessen
Veranderen kost tijd
Sandra: “Het omdenken en zich eigen maken van ander gedrag, dat duurt echt anderhalf tot twee jaar. Die tijd heb je nodig om persoonsgerichte zorg te kunnen integreren in de praktijk. Verder heb je binnen je organisatie een aanjager voor het slagen van het project nodig en een gezamenlijke gedragen visie.” Kees vult aan: “Ook patiënten moeten wennen aan de nieuwe werkwijze. Je moet tijd nemen om hen hiervoor enthousiast te maken."
Randvoorwaarden op orde
Sandra: “Daarnaast is het belangrijk dat de randvoorwaarden goed zijn, bijvoorbeeld dat de techniek werkt. In onze pilot functioneerde de communicatieapp in het begin niet. Dat geeft frustratie bij zorgverleners. En een aantal patiënten is hierdoor in het begin al afgehaakt.”
Eigen vooroordelen aan de kant zetten
Klasina: “Ook moet je als zorgverlener je eigen vooroordelen aan de kant zetten. Een patiënt van wie je het niet verwacht, is misschien wel erg enthousiast over zorg op afstand en zelfmeting. Anderen vinden zelfmeten in het begin soms wel eng, maar uiteindelijk kan gemak toch de doorslag geven.” Kees: “Leeftijd van de patiënt is bijvoorbeeld minder een factor voor succes dan we van tevoren dachten.”